Vrede, vrijheid en verantwoordelijkheid
We vierden gisteren de vrijheid.
Streekgenoot Jan Snor, schuilnaam van Maarten Willem Schakel, sloot zich aan bij een verzetsgroep in de Alblasserwaard. Jan bracht de illegale krant Vrij Nederland rond en hielp joden onder te duiken. Een paar uur voor de executie bevrijdden leden van zijn verzetsgroep Schakel uit het politiebureau.
Esther van Vriesland uit Gorinchem was joods en werd opgejaagd door de Duitsers. Esther schreef in haar dagboek over het dagelijks leven van een kind in oorlogstijd, met alle hoop en wanhoop over school, vriendschappen, ouders en verliefdheden. Maar ook over de gele ster en de vernietiging van joden. Ook Esther ontkwam er niet aan. Op 26 september 1942 werden zij en haar familieleden weggevoerd; via Westerbork naar het vernietigingskamp Auschwitz…
Esther schreef op 6 september 1942 haar laatste zin in haar dagboek: ‘Laat me toch in ’t volgende schrift over de vrede schrijven!’.
Welke verhalen kent u? Verhalen over vrede en vrijheid moeten we blijven(d) vertellen. Het thema blijft actueel. Opdat we nooit vergeten.
Vrijheid heeft allerlei lagen en dimensies. Vrij zijn versus gebondenheid. Gebondenheid in oorlog. Maar ook in groepsdruk, verslaving, verwachtingen en in (de belemmering van) eigenheid door traditie, groepsdruk, geloof en/of cultuur.
Zo boeide me het programma ‘Dat wordt oorlog’ van BNN. De kandidaten denken dat ze meedoen aan een realityserie, maar doen in werkelijkheid mee aan een sociaal experiment. Het werd dusdanig heftig dat het programma en het experiment vervroegd moest stoppen. Normale mensen, zoals u en ik, zijn klaarblijkelijk in staat om oorlog te voeren. Eng.
Eng, ook omdat we in een gekke tijd leven. Vol verdeeldheid. In het programma van BNN zie ik hoe mensen opgefokt raken en in staat zijn tot strijd en een drang om (met de groep) te willen ‘winnen’ / overleven. Het heeft alles te maken met overtuigingen, frustraties en wel of niet eerlijk naar jezelf en de ander kunnen (durven) kijken.
Allerlei gedachten vechten om voorrang met elkaar; oorlog in mijn hoofd. Vrij zijn en vooral vrij laten is dús een kunst. Versta jij hem?